1.Tôi luôn bị ám ảnh về đôi mắt của Trịnh Thanh Tùng. Từ năm 1990, một màn sương đã che phủ mắt trái của anh. Thanh Tùng sang Mỹ, được một hội đồng y khoa trong một hội nghị quốc tế về mắt hội chẩn và kết luận anh bị thoái hóa hòang điểm mắt trái, không chữa được. Liên tiếp trong những năm sau đó, anh đã được điều trị, phẫu thuật với các bác sĩ có tiếng của Sài gòn nhưng mắt trái vẫn vô dụng và mắt phải cứ ngày một mờ dần.
“Nguyên nhân có thể là từ năm 1965, trong thời kỳ hoạt động phong trào sinh viên học sinh đấu tranh, tôi đã bị bắt và bị tra tấn. Chúng cột đầu tôi vào một điểm cố định, dùng hai ngọn đèn pha cực mạnh chiếu vào mắt. Dù lúc đó tôi đã nhắm mắt lại nhưng vẫn không chịu nổi sức nóng và đến 6 tháng sau, nhìn đâu cũng thấy hai đốm lửa…”, Tùng nói.
Như vậy, trong một thời gian dài họa sĩ Trịnh Thanh Tùng vẽ bằng một con mắt thương tật và một mắt chỉ còn 30% thị lực. Anh cho biết : “Màu sắc thì đã thuộc lòng  nhưng đường nét rất khó chính xác. Tôi phải nghiên cứu vẽ khối, mảng nhưng nhiều lúc cũng cảm thấy bế tắc. Sắp tới, trong tình trạng này, để giải quyết cái nhìn chỉ còn lờ mờ, tôi phải chuyển sang điêu khắc và vẽ trừu tượng, có như vậy thì mới tiếp tục theo đuổi được niếm đam mê cho tới một ngày không nhìn thấy nữa….”.
2.Trịnh Thanh Tùng là một họa sĩ tự học. Nhà nghèo, anh vừa đi học vừa phải kiếm tiền giúp gia đình, không có điều kiện vào trường mỹ thuật. Năm 13 tuổi, anh đến các rạp xi nê xin được phụ giúp công việc vẽ bảng quảng cáo phim: rửa cọ, giặt phong màn….để có điều kiện lấy những mảnh vải rách, chút màu sơn tập luyện vẽ. Vậy mà đến 1958, ở tuổi 18 anh đã có tác phẩm tham gia triển lãm chung với một số họa sĩ ở SG. Mấy năm sau đó, trong triển lãm cá nhân đầu tiên, Trịnh Thanh Tùng đã bán được 1/3 số tranh trưng bày.
Vừa lo mưu sinh, vừa tham gia công tác nội thành, lại luôn luôn phải đối phó với lệnh động viên quân dịch của chế độ cũ, nên phải có niềm đam mê hội họa mãnh liệt lắm Trịnh Thanh Tùng mới có thể sáng tác được. Nhưng cũng chỉ đến năm 1965 thì Tùng đành tạm chia tay với màu và cọ vì bị chính quyền Sài gòn kết tội, bị tù đày. Bảy năm sau ra tù, thân thể suy kiệt vì giam cầm, tra tấn, Tùng được tổ chức sắp xếp cho đi ở ẩn tại một ngôi chùa ở vùng sâu. Thời gian này anh vẽ lại, chủ yếu là ký họa cho quen tay. Sau ngày 30/04/1975, Trịnh Thanh Tùng nhận công tác thông tin tuyên truyền, chuyên vẽ tranh cổ động, vẽ biếm họa; đến năm 1985 được nghỉ hưu non vì lý do sức khỏe, từ đó anh bắt đầu chính thức sống với hội họa.
Khởi đầu với tranh hiện thực, Trịnh Thanh Tùng đã nhanh chóng chuyển sang tranh Ấn tượng với nhiều biến ảo trong thủ pháp nghệ thuật. Có lúc anh sử dụng ngôn ngữ Tượng trưng và Biểu hiện trong một số tác phẩm rồi bắt đầu khám phá nhiều điều mới lạ và thật thú vị với tranh Trừu tượng. Trong tranh của anh, những chân dung thiếu nữ thật mượt mà nhưng khi anh vẽ đề tài chiến tranh thì rất dữ dội-tất cả đều có dấu ấn của một tâm hồn lãng mạn trên một cái nền kỹ thuật vững chắc.

 3.Cuộc triển lãm của Trịnh Thanh Tùng khai mạc ngày 16/09/2008 tại Bảo tàng Mỹ thuật Tp.HCM (97 Phó Đức Chính. Q.1) có tên “Trò chơi ký ức-kỷ niệm 50 năm cầm cọ”. Tác giả phòng tranh giải thích: “Tôi không quan niệm vẽ là một nghề mà là nghiệp, song lại là một trò chơi (không phải là “sân chơi” như cách báo chí thường dùng), trong trò chơi ấy người họa sĩ dùng ngôn ngữ hội họa làm phương tiện để bộc bạch tâm hồn mình. Tại sao lại là ký ức? Bởi những gì chúng ta sống hôm nay chỉ ngày mai thôi đã trở thành ký ức….”.
Những mảng “ký ức” ấy được thể hiện trong 70 tác phẩm sơn dầu đủ cỡ với nhiều chủ đề: chiến tranh, tù đày, bè bạn, tình yêu…Những ký ức chiến tranh và tù đày trong các tranh cỡ lớn mà đường nét và màu sắc đã thực  sự gây ấn tượng mạnh với tôi, minh chứng cuộc sống dữ dội mà tác giả đã trải qua. Có cả những bức tranh chủ đề nạn nhân của chất độc màu da cam-một nỗi ám ảnh đến xót xa trong tình cảm của tác giả đối với những người chịu cảnh ngộ bi thảm mà chiến tranh đem đến. Mảng ký ức bi hùng chiếm 1/3 trong tổng số tranh trưng bày.
Tôi đã dừng lại trước những tĩnh vật hoa thật đẹp và những chân dung thiếu nữ thật gợi cảm để được nghe tác giả giãi bày: “Thật tình, có một thời gian gia đình chúng tôi đã sống bằng những bức tranh này vì vẽ bao nhiêu cũng bán hết; nhưng tôi đã ngưng lại để vẽ về chiến tranh, về chất độc da cam, vì tôi cảm thấy đời sống nghệ thuật của tôi sẽ không còn ý nghĩa nếu chỉ vẽ những bức tranh để kiếm được nhiều tiền…”.
Chia tay với Trịnh Thanh Tùng, tôi lại nhìn vào đôi mắt anh. Trong suốt cuộc nói chuyện, tôi vẫn nhìn vào đôi mắt ấy với một sự cảm phục. Với đôi mắt bình thường nhưng nhiều khi tôi nhìn sự vật không chính xác, vậy mà với đôi mắt thương tật, Trịnh Thanh Tùng đã vẽ được những bức tranh mang ý nghĩa chính xác về cuộc đời…