Họa Sĩ Đinh Gia Thắng: Mẹ Như Mọc Lên Từ Non Sông Đất Nước...

Họa sĩ Đinh Gia Thắng: Mẹ như mọc lên từ non sông đất nước...
Nguyễn Mỹ(thực hiện)

(TT&VH) - Ngày 10/12 vừa qua, Mẹ Việt Nam Anh hùng Nguyễn Thị Thứ (xã Điện Thắng Trung, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam) đã từ trần, thọ 106 tuổi. Với 9 người con của mẹ, cùng 2 người cháu ngoại và một người con rể hy sinh cho cách mạng, mẹ Thứ đã trở thành một biểu tượng sừng sững về những cống hiến, hy sinh to lớn của các bà mẹ Việt Nam trong chiến tranh. Không phải ngẫu nhiên mà họa sĩ Đinh Gia Thắng đã lấy nguyên mẫu từ mẹ Thứ để sáng tác tượng đài Mẹ Việt Nam Anh hùng đang được xây dựng trên đỉnh núi Cấm (Tam Kỳ, Quảng Nam).

Mẫu tượng đài ngay từ lúc còn là phác thảo đã gây ấn tượng mạnh với công chúng. Với hình tượng trái núi hình cánh cung dài 101m làm bệ, trọng tâm là tượng chân dung mẹ cao 18m, công trình này đã thể hiện thành công hình tượng người mẹ như hóa thân, như tạc vào non nước.

Nghe tin mẹ Thứ ra đi, TT&VH đã có cuộc trò chuyện với họa sĩ Đinh Gia Thắng, tác giả của công trình tượng đài này, đồng thời cũng là người có nhiều gắn bó với mẹ Thứ:

Họa sĩ Đinh Gia Thắng đang thể hiện
khuôn mặt mẹ trong công trình tượng đài

* Để nảy ra ý tưởng và đưa hình tượng mẹ vào tượng đài, chắc hẳn anh đã có những gắn bó cũng như những cảm xúc rất đặc biệt về con người và cuộc đời mẹ Thứ?

- Tôi là người thường xuyên gặp mẹ, vừa do tình cảm yêu mến mẹ, vừa để phục vụ cho công việc xây dựng hình tượng mẹ trong tác phẩm của mình. Tôi có những cảm xúc rất đặc biệt về mẹ. Khi tôi cầm bàn tay gầy gò của mẹ, tôi như cảm nhận được nỗi vất vả của cuộc đời mẹ, những đau đớn mà mẹ đã từng nếm trải khi từng người con, người cháu ngã xuống cho Tổ quốc.

Dung nhan mẹ rất đẹp mặc dù ở tuổi trên 100, những cơ khối, nếp da đã teo, khô đi nhiều nhưng mẹ vẫn toát lên nét đẹp hiền hậu, mộc mạc, bình dị. Thỉnh thoảng mẹ vẫn nhớ lõm bõm hát bài Câu thủy tu như đang nhơ vê môt quá khứ xa xưa rất hồn nhiên. Mẹ rất thèm trầu cau và đồ ngọt, mẹ cũng rất đời thường như bao bà mẹ khác.

* Mẫu phác thảo tượng đài mẹ là do anh sáng tác trực tiếp hay căn cứ trên các bức ảnh chụp?

- Những mẫu phác thảo mà tôi sáng tác dựa trên cả ảnh mà mẹ đã chụp từ những năm 1968, do cảnh sát Ngụy quyền Sài Gòn làm căn cước cho mẹ và một số ảnh mẹ chụp từ những năm 1975 - 1976, kết hợp với việc quan sát trực tiếp mẹ những lúc đến thăm. Nhiều lúc tôi rờ tay lên cằm, trán, gò má của mẹ để cảm nhận kỹ hơn về khối kết hợp với những hình ảnh tham khảo để tạc lại chân dung mẹ ở tuổi 60 - 70.

* Từ khi phác thảo tượng đài, đến khi khởi công, và trước khi mất, mẹ Thứ có tâm sự, gửi gắm gì với anh về tượng đài không?

- Từ khi phác thảo tượng đài, đến khi khởi công và trước khi mất, mẹ Thứ tuy không nói điều gì cụ thể nhưng bàn tay mẹ, ánh mắt hiền từ của mẹ như đặt niềm hy vọng lớn lao vào tôi. Mẹ như mong muốn hình ảnh của mẹ sẽ được lưu giữ đến ngàn đời cho thế hệ mai sau.

Mẹ Thứ đã hóa thân thành tượng đài

Một bảo tàng Bà mẹ Việt Nam Anh hùng
Cho đến nay hơn 1 năm khởi công (sau hơn 2 năm thực hiện) công trình cơ bản hoàn thành khối tượng mẫu tỷ lệ 1/1, cả tượng mẹ và 8 trụ Huyền Thoại với khối tích khổng lồ. Phần 8 trụ Huyền Thoại: đóng vai trò là cổng ảo trước khi đi vào đường dẫn chính tới tượng mẹ, đồng thời góp phần vào việc dẫn nhập cảm xúc đối với công chúng trước khi tới trước tượng mẹ. Khối tượng mẹ: vừa là một tác phẩm điêu khắc khổng lồ, vừa là một bảo tàng Bà mẹ Việt Nam Anh hùng với diện tích trưng bày trên 1.000m2.
Dự kiến tượng đài sẽ hoàn thành vào khoảng cuối năm 2012.

* Qua các ý kiến trao đổi trước đây trên TT&VH xung quanh khuynh hướng nghệ thuật của tượng đài này, phần nào cũng có thể thấy rằng, cách biểu đạt nghệ thuật của tượng đài là rất mới mẻ, ấn tượng, khác hẳn với các tượng đài thông thường. Vậy ông có thể bày tỏ đôi chút về ý tưởng sáng tác công trình này, đặc biệt là về sáng kiến biến “bệ tượng” hình cánh cung như trái núi?

- Trước hết, tôi khẳng định sự lựa chọn ngôn ngữ thể hiện đưa vào quần thể công trình tượng đài này là ngôn ngữ tượng trưng kết hợp dung dị với ngôn ngữ hiện thực. Hình thức thể hiện là một quần thể những khối biểu tượng. Tất nhiên mỗi tác giả có cách riêng trong sự diễn đạt, biểu cảm riêng của mình. Nhưng cái quan trọng nhất là nó phải thật sự sáng tạo, thật sự gây được ấn tượng và chuyển tải được những nội dung tư tưởng, chuyển tải những xúc cảm thẩm mỹ tới đông đảo công chúng.

Dung lượng chuyển tải nội dung cũng khá lớn vì những cảm xúc về mẹ hiền Tổ quốc là mênh mông bất tận nên tôi đã lựa chọn hình thức biểu tượng như là mẹ mọc lên từ non sông đất nước. Tôi cố gắng thoát ra hình thức lâu nay mà tượng đài không thể thoát được đó là phải gắn liền với bệ tượng. Cách xây dựng hình thức mới này với mong muốn hình tượng mẹ có sức lan tỏa rộng. Để công chúng khi đã nhập tâm hình tượng mẹ rồi thì ở bất cứ nơi đâu trên non sông đất nước Việt Nam mọi người đều cảm thấy như ẩn hiện hình mẹ Tổ quốc ở đó.

* Xét về mặt tạo hình, việc sử dụng hình ảnh tả thực về một nguyên mẫu liệu có làm giảm tính khái quát của ngôn ngữ tượng đài?

- Thật ra việc xây dựng hình tượng mẹ hiền Tổ quốc cũng bắt đầu từ tả thực chân dung nguyên mẫu mẹ Thứ nhưng sau đó tôi có những điều chỉnh gia giảm đường nét và khối của mẹ cho gần với nét chung nhất của các bà mẹ Việt Nam. Hoặc nói đúng nghĩa là biểu tượng bà mẹ Việt Nam mang hình bóng của mẹ Thứ, người mẹ có nhiều con hy sinh nhất cho độc lập, tự do của Tổ quốc. Vì vậy ở đây cũng không hẳn là chân dung tả thực hoàn toàn mà vẫn có những nét chung của các bà mẹ Việt Nam, tất nhiên hình ảnh mẹ Thứ vẫn hiện rõ. Tính khái quát của ngôn ngữ tượng đài không hề bị giảm do có sự điều tiết hợp lý giữa cái cụ thể và không cụ thể.

* Công trình tượng đài tôn vinh các bà mẹ Việt Nam Anh hùng nói chung, và cũng là tôn vinh mẹ Thứ. Vậy nay mẹ Thứ đã ra đi, anh có nghĩ đến một hình thức tưởng nhớ nào với mẹ Thứ ở ngay tượng đài này khi khánh thành?

- Khi khánh thành tượng đài Mẹ Việt Nam Anh hùng không những tôi mà tất cả mọi người dân Việt Nam đều nhớ đến hình ảnh mẹ Thứ. Có lẽ một hình thức tưởng nhớ mẹ Thứ hợp với phong tục và văn hóa Việt nhất đó là đốt trầm và thắp hương tưởng niệm để có thể trò chuyện với mẹ đã hóa thân vào tượng đài.

* Trong những ngày này cả nước tiếc thương mẹ Thứ. Anh có thể chia sẻ những cảm xúc của mình lúc này?

- Chỉ có thể nói là thương tiếc mẹ vô vàn nhưng cũng rất tự hào về mẹ. Trước vong linh của mẹ, với tư cách là tác giả công trình, tôi sẽ dồn hết tâm huyết cho tác phẩm tượng đài Mẹ Việt Nam Anh hùng để đền đáp xứng đáng sự hy sinh cao cả của mẹ cũng như 50 ngàn bà mẹ Việt Nam Anh hùng, đền đáp xứng đáng sự hy sinh của những người con đã ngã xuống cho độc lập, tự do của Tổ quốc.

* Xin cảm ơn anh!
Nguyễn Mỹ(thực hiện)

Theo TT&VH


Vài Cảm Nhận Về Cái Động Trong Một Số Tranh Tĩnh Vật Ở Việt Nam Trần Ngọc Vân Tĩnh vật là một thể loại tranh tương đối mới so với mỹ thuật truyền thống của dân tộc ta. Trước thế kỷ 20, ở Việt Nam tranh tĩnh vật chưa có một sự tồn tại độc lập với ý nghĩa là một thể loại tranh riêng biệt. Trong mỹ thuật dân gian, chủ yếu của dòng tranh Đông Hồ, Hàng Trống, Ngũ quả là một trong những tranh tĩnh vật hiếm hoi còn thấy được. Ngoài ra còn có dạng tranh tứ bình (mai, lan, cúc, trúc) cũng tương đối phổ biến. Tuy nhiên, có thể nói tranh tĩnh vật như một thể loại...

Niềm Hoan Ca Của Hội Họa Điền Thanh Kiệt tác của Henri Matisse là ngôi sao chói lọi, thu hút mọi người xem trong một cuộc triển lãm các họa phẩm trứ danh của hai nền mỹ thuật Nga-Pháp mượn được từ các viện bảo tàng của Nga ở Moscow và St.Petersburg. Giá như lúc này đây bạn được tận mắt thấy tuyệt tác hoành tráng, gây ấn tượng sâu đậm ấy nhan đề Vũ khúc (The Dance), trưng bày tại Bảo tàng Viện Hàn lâm Hoàng gia Anh thì hay biết mấy. Được nhà sưu tầm Sergei Shchukin đặt vẽ năm 1910 để treo tại đại sảnh mênh mông...

Vị Trí Nào Dành Cho Nền Hội Họa Hôm Nay ? ? Điều lặp đi lặp lại khá nhàm tai của người Pháp: nền hội họa đang tụt dốc như một cái trục lăn, điều tồi tệ là nó đã chết và được chôn vùi từ lâu. Nếu đi sâu vào chi tiết để mổ xẻ thì ta có một danh sách rất dài các vấn đề mà các họa sĩ đương đại cần giải quyết .Đó là tâm lý trầm uất đã được họ thể hiện về mặt nghệ thuật. Sự phát triển tiềm năng của ngành video, nhiếp ảnh, nghệ thuật sắp đặt và trình diễn cho ta cảm giác đã đi đến sự kết thúc của nền hội họa. Việc nghiên cứu vấn đề này...

SƠN MÀI VIỆT NAM _CON ĐƯỜNG DI SẢN Nguyễn Văn Minh Nghề sơn được hiểu như một nghề truyền thống, phát triển trên cơ sở hình thành những quần cư nông nghiệp lúa nước. Ban đầu, việc dùng nhựa sơn chỉ có ở vùng Viễn Đông như Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên, vùng Đông Nam Á như Việt Nam, Lào, Campuchia hay Thái Lan, … Xuất phát điểm của nó rất có thể từ Trung Quốc rồi lan dần sang các nước khác theo một tiến trình giao lưu văn hóa. Từ đó, sơn mài Việt Nam trên con đường phát triển, ít nhiều chịu ảnh hưởng, tác động của sơn mài...

THỬ ĐI TÌM SỰ TƯƠNG ĐỒNG VÀ KHÁC BIỆT GIỮA HỘI HỌA VÀ ẢNH NGHỆ THUẬT Lương Bửu Hoàng Việc nghiên cứu các mối quan hệ giữa mỹ thuật và nhiếp ảnh có rất nhiều góc độ khác nhau và còn nhiều ý kiến chưa thống nhất, nên khi đi tìm sự tương đồng và khác biệt giữa hội họa và ảnh nghệ thuật ta sẽ bắt gặp không ít những vấn đề phức tạp. Hơn nữa, khi đặt chúng trong mối quan hệ đa chiều của nghệ thuật tạo hình thì lại nảy sinh những vấn đề không chỉ là sự riêng có giữa hội họa và ảnh nghệ thuật mà còn liên quan đến nhiều nghệ thuật khác như điêu khắc, đồ họa, trang...

	CƠ CẤU TỔ CHỨC HỘI HỌA TẠI PHÁP VÀ GIẢI THƯỞNG HỘI HỌA “ĐÔNG DƯƠNG” (PRIX DE L-INDOCHINE) CƠ CẤU TỔ CHỨC HỘI HỌA TẠI PHÁP VÀ GIẢI THƯỞNG HỘI HỌA ĐÔNG DƯƠNG (PRIX DE L INDOCHINE) MUỐN TÌM HIỂU VỀ HỘI HỌA VIỆT NAM VÀO ĐẦU THẾ KỶ XX VÀ GIẢI THƯỞNG CÓ TÊN LÀ ĐÔNG DƯƠNG , CHÚNG TA CẦN NÓI SƠ QUA VỀ HOÀN CẢNH CŨNG NHƯ CƠ CẤU HỘI HỌA TẠI NƯỚC PHÁP VÀO THỜI ĐIỂM ẤY VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA NÓ ĐỐI VỚI MỸ THUẬT VIỆT NAM. Ngô Kim Khôi Chú thích hình HÀN LÂM VIỆN VÀ CÁC TỔ CHỨC HỘI HỌA Nền hội họa Pháp chịu sự chi phối của Hàn lâm viện và các tổ chức hội họa. Viện Hàn lâm Pháp (Institut de France)...

	Nét, Nhịp Điệu Trong Tranh VAN GOGH Chú thích hình Van Gogh, hoặc Vincent, vì ông thích được gọi với tên này hơn, đã viết cho người em là nhà buôn bán tranh nghệ thuật Theo vào đầu tháng 9 - 1880, khi ông vừa mới quyết định trở thành một họa sĩ: Giờ đây anh nhìn sự vật với đôi mắt khác hơn trước lúc bắt đầu vẽ . Ông đã diễn tả cảm quan của mình về sự vật một cách nhẹ nhàng như vậy. Cuộc triển lãm Vincent Van Gogh: The Drawing do Viện Bảo tàng Van Gogh ở Amsterdam và Viện bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan ở New York tổ chức đã...

	Top 10 Khuynh Hướng Nghệ Thuật Đương Đại Chú thích hình Edith Newhall NGHỆ THUẬT GOTHIC MỸ Hình ảnh về cuộc nội chiến và những khoảnh khắc đen tối trong lịch sử quốc gia là đề tài mà nghệ sĩ thể hiện những mối quan tâm về hiện tại Tác phẩm Một thế kỷ của tháng mười một tại trung tâm của Dario Robleto 2005 là một cái áo đầm để tang của đứa trẻ được làm bằng giấy. Bột giấy được nhào nặn từ những bức thư của những người lính không bao giờ trở về từ chiến tranh. Áo đầm được trang trí bằng mực chích từ những bức thư, những cái nút bằng...

	Mỹ Thuật Đương Đại Trung Quốc Sẽ Trở Thành Một "Siêu Thế Lực"? ? Mao Trạch Đông Trong số các nghệ sĩ mỹ thuật hàng đầu thế giới hiện nay có hơn một nửa là người châu Á. Đây rõ ràng là một sự thay đổi lớn, bởi thị trường nghệ thuật thế giới đã nằm trong sự thống trị của các tên tuổi đến từ châu Âu suốt 500 năm. Trong số 20 họa sĩ đương đại ăn khách hàng đầu thế giới hiện nay có 13 nghệ sĩ châu Á, với 11 người đến từ Trung Quốc. Còn trong 10 tên tuổi bán được nhiều tác phẩm mỹ thuật nhất ở các cuộc đấu giá, châu Á có 6, với 5 nghệ sĩ là người Trung Quốc....

Hội Họa Pháp & Ảnh Hưởng Của Nó Tại Đông Dương Nguyễn Văn Minh Trong hội họa, nước Ý đi trước các nước Châu Âu. Những năm 1300, Ý đã có những họa sĩ lớn, và từ năm 1400, có những danh họa vô song. Dòng họ Médicis gần như đã đam mê, ủng hộ nghệ thuật một cách cuồng nhiệt, làm sống động một sự phục hưng, và chính sự phục hưng này đã làm cho những nhà cầm quyền độc tài ở Florence, những giáo hoàng ở Rome, thấy được màu máu của nó cũng đã chảy trong những tĩnh mạch của các ông vua nước Pháp. Chuyển động phục hưng này đã được hưởng ứng một...

	KẺ DỊ THƯỜNG DAMIEN HIRST Y Chiêu Trong lịch sử mỹ thuật thế giới, chưa có ai lập được kỳ tích như Damien Hurst, nghệ sĩ tạo hình đương đại người Anh 43 tuổi. Dù các tác phẩm của ông còn gây tranh cãi về giá trị thẩm mỹ, chúng đã gây được những cơn sốt không tài nào hiểu nổi trên thị trường. Người ta đã mua tất cả những gì có chữ ký của Hirst. NHỮNG KỶ LỤC Ngày 16 và 17/09 vừa qua (2008), Sotheby s London đã tổ chức đấu giá trực tiếp cho toàn bộ tác phẩm của Hirst. Điểm đặc biệt của sự kiện này là tác giả không thông qua...