Quan hệ giữa người nọ và người kia, thường khi là do môi trường hay sinh hoạt xã hội, khởi đầu từ một địa phương. Nhưng cũng có khi do cơ duyên, như tình bạn giữa họa sĩ Tôn Thất Bằng và tôi, hai người xa lạ, gặp nhau tình cờ trong một dạ hội từ thiện, vào một ngày đầu xuân Đinh Sửu, 2009, tại Đà Nẵng.
Thời điểm này anh cao hứng, sung mãn, sáng tác nhiều tranh lớn, theo phong cách riêng. Từ xuân ấy đến xuân này, ròng rã hai năm, anh miệt mài làm việc cho cuộc triển lãm mùa xuân 2011 , dưới đề tài : Ký ức, Lá và Hoa.
Ký ức đây là hoài niệm tuổi thơ. Tuổi thơ cụ thể là những mươi năm đầu tiên trong đời ; trong thực tế, nó kéo dài suốt đời người, trong kỷ niệm, tiềm thức, hay mộng tưởng. Ấu thơ là  giấc mộng dài. Vẽ lại miền thơ ấu, là kể lại giấc mơ trong một giấc mơ. Bao nhiêu nẻo đường của hội họa đã men theo triền thơ ấu.
Chagall bậc thầy của nghệ thuật tạo hình hiện đại, suốt cuộc đời dài non thế kỷ, mãi đến tuổi xế chiều vẫn còn vẽ lại những cảnh, vật ấu thời, bằng  đường nét, sắc màu hoang dã. Gần chúng ta hơn, Nguyễn Tư Nghiêm, bậc thầy của hội họa Việt Nam hiện đại, trong ý thức sâu xa, cũng rung cảm bằng ký ức, quá khứ chung của dân tộc, qua những hoa văn, màu sắc, họa tiết cổ sơ.
Gần hơn nữa, họa sĩ Thành Chương bằng sơn mài, thường xuyên tái hiện kỷ niệm ấu thời trong cảnh nông thôn hiện tại.
Nhưng họ đều khác nhau trong phong cách. Ví dụ ở Thành Chương, qua hình thể hoàn toàn cách điệu, hội họa vẫn còn gợi tả đời sống thôn xóm ngày nay. Tôn Thất Bằng thì khác, dường như hoàn toàn không còn có phản ánh xã hội. Ấu thời xoay quanh con ngựa gỗ, với vài ba cô bé hoàn toàn cách điệu, áo dệt bằng lá cây, váy kết bằng cọng cỏ, khi đứng vững hai chân, khi nghiêng ngả, mất thăng bằng, như múa may, bay bổng, sống ngoài trọng lực. Bên cạnh là những họa tiết trở đi trở lại thường xuyên: đồng xu gieo quẻ, ghi hình con súc sẻ nhất lục, ý nói hai mặt sấp ngửa, rủi may, chẵn lẻ, những chọn lựa, hay đưa đẩy tình cờ trong kiếp phù sinh. Những đồng xu cùng với chiếc lá treo trên ngọn chỉ mành căng thẳng, phải chăng là định mệnh con người, mong manh ngàn cân treo sợi tóc ?
Và con ngựa gỗ chiếm địa vị lớn. Trò chơi trẻ con, không nằm trong truyền thống Việt Nam, nhưng phổ biến khắp thế giới, thậm chí có một phong trào văn học nghệ thuật lớn ở phương Tây lấy tên Dada, nghĩa là ngựa gỗ. Nhà thơ Lê Đạt, đã có bài thơ ngựa gỗ độc đáo, tình cờ thôi mà như ứng vào tranh Tôn Thất Bằng :

Ngựa lên mấy
Mà nghìn tuổi cây
Và một tiểu sử người ( Bóng Chữ, 1994, tr 55)

Ngựa gỗ trò chơi con trẻ, là một phương tiện phiêu lưu, hiệu lực hơn ngựa thật. Ngựa Ô Truy, Xích Thố của người xưa, chỉ ruổi chạy đường trường đo bằng ki-lô-mét;  ngựa gỗ của Bằng rong chơi vạn lý kí- lô- mơ – chữ và hình ảnh của Lê Đạt. Ngựa gỗ có khi hiện thực, chân gỗ thật, để đong đưa tại chỗ, nhưng lại mang tấm « thảm bay » trong huyền thoại, nghĩa là vẫn có phép đằng vân và nhiều phép thần thông biến hóa khác.
Miền thơ ấu của Tôn Thất Bằng là một vương quốc có biên giới, phong tục và luật pháp riêng.
Thậm chí còn là một vũ trụ có nguyên lý, tinh hệ riêng.
Tôn Thất Bằng tự học vẽ, nên không lệ thuộc vào một trường quy, trường phái nào. Anh có kiến thức, kinh nghiệm cá nhân về nghệ thuật tạo hình, và  vận dụng kỹ thuật riêng để vẽ lên những giấc mơ riêng : nói vậy là nói lắp cho rõ ý, chứ giấc mơ chân thực bao giờ cũng riêng tư – dù rằng bên cạnh vẫn có những cơn mơ chung, trong  ý thức tập thể.
Bằng là thành phần  cộng đồng dân tộc, thì dĩ nhiên phải chia sẻ ý thức tập thể đó. Tranh anh mang phong thái vui tươi, hồn nhiên, lạc quan của tranh dân gian, với những màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp, mà anh đã hiện đại hóa. Ví dụ màu vàng ít thấy trong hội họa phương Tây, anh ưa dùng dát lên nền tranh, ở những sắc độ khác nhau, như màu lá uyển sắc với  mùa thu,  mà Nguyễn Du gọi là màu quan san, khi vàng thắm, vàng tơ ngả sang màu lụa, khi vàng úa, ngả sang màu đỏ của lá phong, màu nâu của đất, nhưng nói chung, là tạo nên sức sáng và hơi ấm cho bức ranh. Trên nền ấm áp, sang trọng, có lúc lộng lẫy, anh ghé vào màu xanh lam và xanh lục thơ ngây, tạo cảm giác hồn nhiên của tuổi thơ, trong khí hậu cổ truyền.