NXB Seuil công bố 65 bức họa thất lạc của Van Gogh

Các tác phẩm tuyệt đẹp của Van Gogh vẽ trên một cuốn sổ lớn vừa được tìm thấy gần đây ở Provence, Pháp, sẽ được in đúng theo kích cỡ gốc và tập hợp lại trong cuốn “Le brouillard d’Arles”. Tác phẩm vừa được Bogomila Welsh-Ovcharov, chuyên gia nghiên cứu về danh họa người Hà Lan, giới thiệu và sẽ được xuất bản ngày 17/11 ở Pháp, Mỹ, Anh quốc, Hà Lan, Đức, và ở Nhật sau đó ít lâu.

Đã được thông báo từ tận tháng sáu nhưng không kèm theo một chi tiết cụ thể nào, đến chiều thứ ba ngày 15 tháng 11, trong một buổi họp báo quốc tế tại Paris, tác phẩm Vincent Van Gogh, le brouillard d’Arles, carnet retrouvé (tạm dịch Vincent Van Gogh, sương mù xứ Arles, những bức tranh thất lạc) (1) được giới thiệu trước công chúng, và sẽ được NXB Seuil phát hành từ ngày 17 tháng 11. Tập tranh có chữ ký của Bogomila Welsh-Ovcharov, chuyên gia nghiên cứu về danh họa người Hà Lan. Đây là một cuốn sách đặc biệt gồm 65 bức họa hoàn toàn chưa ai biết và lần đầu tiên được công bố, tạo nên một sự kiện lớn trong ngành nghệ thuật cũng như xuất bản.

Bìa tác phẩm “Vincent Van Gogh, sương mù xứ Arles, những tác phẩm thất lạc”, được NXB Seuil phát hành ngày 17/11/2016. – Ảnh F.PIAULT/LH.

Cuốn sách được đóng khổ dài theo chiều dọc (257 x 390), in các bức họa với kích thước gốc do Van Gogh vẽ ở Arles, Saintes-Maries-de-la-Mer và Saint-Rémy-de-Provence (2) từ tháng 05 đến tháng 09 năm 1888. Những bức tranh được in trên khổ một cuốn sổ kế toán lớn, giống như cuốn sổ mà Joseph và Marie Ginoux đã tặng cho Van Gogh. Họ là những người chủ quán Cà phê Ga tàu Arles mà ông đã trú lại. Cuốn sổ sau đó được truyền qua nhiều thế hệ gia đình trong vùng dù họ không rõ ai là tác giả những bức tranh.

NXB Seuil giữ bản quyền xuất bản cuốn sách này trên toàn cầu và phát hành với giá 69€. Họ cũng đồng thời cho phát hành tác phẩm ở các NXB Abrams ở Anh và ở Mỹ, NXB Knesebeck ở Đức, hai NXB này cũng như Seuil là các chi nhánh của nhóm NXB La Martinière, cùng với NXB Lanoo (ở Hà Lan và vùng Flandre (3)). Tập tranh cũng sẽ được NXB Kawade Shobo Shinsha phát hành tại Nhật vài tuần sau đó. Vincent Van Gogh, le brouillard d’Arles, carnet retrouvé sẽ được in tổng cộng 70000 bản, trong đó có 25000 bản bằng tiếng Pháp.

Câu chuyện ly kỳ trong quá trình xuất bản

Tại NXB Seuil, Bernard Comment là giám đốc quản lý tủ sách Fiction & C^ie (4). Năm 2014, cuốn tiểu sử danh họa Hà Lan do Viviane Forrester thực hiện, Van Gogh ou l’enterrement dans les blés (tạm dịch: Van Gogh – ra đi vào lòng đất ở những cánh đồng), đã được xuất bản và đưa vào tủ sách này. Viviane Forrester cũng chính là người đầu tiên nghe ngóng được về sự tồn tại của một tập tranh chưa ai biết của Van Gogh, vào đầu mùa xuân năm 2015. Nhưng ông thừa nhận rằng “lúc ấy tôi đâu có tin, vì Ambroise Vollard (một nhà sưu tập tranh và thương gia nổi tiếng, chuyên buôn bán các tác phẩm nghệ thuật, người đã giới thiệu Van Gogh và nhiều gương mặt khác với công chúng) đã gửi hàng tá người đến Arles để lùng sục“.

Tuy nhiên, giữa mùa hè năm 2015 tại miền nam nước Pháp, thông qua một người môi giới, vị biên tập viên đã ăn trưa ở Aix-en-Provence với nhà khảo sát giá thị trường Franck Baille, chuyên gia về hội họa thế kỷ XVIII – XIX, chủ nhân hiện tại của các bức tranh. Sau khi cân nhắc nhiều phương án như bán hay triển lãm, Baille đã chọn cách thực hiện một tập sách giới thiệu các tác phẩm hội họa này.

“Người môi giới đã nhớ đến tôi, vì tôi từng biên tập về cuốn Fragments (tạm dịch Những mảnh ghép) của Marilyn Monroe (5)“, Bernard Comment cho biết. “Sau buổi ăn trưa, chúng tôi đã đến văn phòng bảo quản bí mật, ở đó 65 bức họa được gỡ từ cuốn sổ kế toán và bày ra trước mắt tôi. Lúc đó tôi hoàn toàn sửng sốt, chúng thật là tuyệt diệu.“

“Chính vẻ đẹp của các bức tranh đã tạo nên ấn tượng mạnh mẽ.“, nhà xuất bản nói thêm. “Lúc bước chân ra khỏi phòng, tôi như người ngây dại. Tôi phải ngồi tạm trên một băng ghế công cộng trong thành phố gần một giờ mới có thể tỉnh táo và đi lấy ô tô. Đây là một kho tàng lớn không tưởng, không nên để xuất bản theo cách bình thường, mà phải được công bố trên bình diện toàn cầu.“

Một tập tranh kỳ vĩ

Gia đình Ginoux đã đưa một cuốn sổ kế toán trắng cho Vincent Van Gogh, có lẽ vì thiết kế của cuốn sổ này không còn hợp với những đổi mới trong các phương pháp kế toán. Nhà danh họa sau khi rời khỏi Provence liền bắt tay lấp đầy chúng bằng những bức vẽ, có lẽ là để cảm ơn. Trong quá trình lưu chuyển, mọi người vẫn biết đây là tập tranh họa, nhưng không còn ai biết nguồn gốc xuất xứ cũng như tác giả của nó. “Chủ nhân hiện tại đã nhận lại từ mẹ mình như một món quà sinh nhật, mới nhìn là người ta đã biết nó có giá trị, vì những bức vẽ rất giống những cảnh vật trong vùng này ngày xưa“, Bernard Comment giải thích.

“Cuối cùng thì“, nhà xuất bản sách tiếp tục, “trong khi một thành viên trong gia đình muốn bán một vài tấm, thì một người khác đã nhận thấy rằng có thể chúng có giá trị lớn hơn là mọi người nghĩ“. Do đó họ đã liên lạc với Franck Baille vào đầu những năm 2010. Nhưng lúc đầu, “ông ấy cũng không tin nổi“, Bernard Comment cho biết. “Vài tháng sau ông ấy mới đến tận nơi tại vùng này để kiểm nghiệm cho yên tâm. Lúc đó Baille mới biết thương vụ này là một công trình khổng lồ.“

Câu chuyện tiếp theo là một quá trình làm việc vô cùng nặng nhọc được thực hiện bởi các chuyên gia mà đứng đầu là Bogomila Welsh-Ovcharov, người ký tên trên tập sách, và Ronald Pickvance, người viết lời tựa, để kiểm chứng và ghi chú cho các bức họa.

Thật đẹp, thật tươi mới, 65 bức tranh vẽ bằng bút sậy này “cho chúng ta những góc nhìn mới về quá trình sáng tạo của danh họa Van Gogh“, Bogomila Welsh-Ovcharov viết. (…) “Chúng chỉ có thể được dành cho chính bản thân tác giả“. Ta có thể thấy ở đây những cây bách cùng các loài cây khác, những cảnh đẹp của vùng Provence, cũng như những bức chân dung chưa từng thấy. “Trong số này có nhiều tranh mới chỉ là phác họa mô típ, được vẽ không ngừng tay và dành để chỉnh sửa lại sau, hoặc là những bức thử nghiệm cho một ý tưởng nghiên cứu nào đó“, chuyên gia phân tích thêm.

Cuối cùng, qua mỗi bức họa với nhiều thông tin rõ ràng trong cuốn “sổ kế toán” này, Bogomila Welsh-Ovcharov cảm thấy vui sướng vì ông không chỉ được gặp “một họa sĩ tài ba mà chúng ta đã quen thuộc qua những bức tranh phi thường và cuộc đời được ghi chép lại một cách chi tiết“, mà còn gặp “một Van Gogh – nhà thiết kế mà chúng ta chưa từng biết“.

Quy trình biên tập kỹ lưỡng

Tuy nhiên, chi phí cho bản quyền xuất bản cuốn sách “không đến nỗi cao ngất ngưởng đâu“, Bernard Comment khẳng định. “Những người giữ bản quyền đã giữ bí mật rất tốt. Chúng tôi đã hứa với họ là sẽ làm hết sức mình cho buổi hôm nay, không bị tiết lộ thông tin nào.“

Bởi vì “những nét bút của danh họa cực kỳ khó sao chép“, Bernard Comment nói, “nên tập Le brouillard d’Arles này cần một “công trình khắc tranh lớn”. Đặc biệt là, ông rất vui khi được cất giữ bản gốc của tập tranh và sao chép lại hai mặt tất cả các trang để giữ đúng tinh thần của cuốn sổ, đồng thời tách biệt các ghi chú và các bức họa. “Chúng tôi đã có cơ hội được sử dụng thử một loại giấy hoàn toàn mới, đến tháng 12 mới được tung ra thị trường, là giấy Munken. Loại giấy này cho phép chúng ta khôi phục lại tất cả các nét mờ trên chất liệu giấy gốc.“

Việc in ấn được thực hiện ở Đức, “tại một nhà in do người khắc tranh đề nghị, mất gấp hai lần chi phí so với nhà in ở Ý, nhưng theo một quy trình gần như hoàn toàn thủ công. Việc này cũng đã giới hạn không cho phép chúng tôi xuất bản cuốn sách này cùng lúc ở nhiều nước hơn.“